kutubhona

Ким Аллоҳ йўлида ўлдирилса у шаҳиддир, ким Аллоҳ йўлида ўлса у шаҳиддир, ким вабодан ўлса у шаҳиддир, ким қорин оғриғидан ўлса у шаҳиддир, дедилар». Ибн Миқсам айтади: мен отангнинг бу ҳадисда:

«وَالْغَرِيقُ شَهِيدٌ»
«Чўкиб ўлган шаҳиддир», деб айтганига гувоҳман, деди 1. Буларнинг шаҳидлигидан мурод шуки, уларга охиратда шаҳидлар савоби бўлади. Аммо дунёда улар ювилиб, уларга жаноза ўқилади. Энди агар шаҳид калимаси савоб берилиши ҳақида айтилса – ҳадис ўзи шу ҳақдадир – у ҳолда бу калимани ана шу кишиларга нисбатан қўллаш тўғри бўлади. Аммо агар бу калима гапда ҳеч бир қаринасиз мутлақ қўлланса, у ҳолда бу калима уларга тегишли бўлмайди, балки Аллоҳ йўлида ўлдирилган кишига оид бўлади, ундан бошқасига нисбатан қўлланмайди.

Энди охиратда эмас, фақат дунёдаги шаҳидга келсак, у дунёдаги шаҳид ҳукмларини олади, ювилмайди ва унга намоз ўқилмайди, балки ўз кийимида дафн қилинади. Лекин у охиратда Аллоҳнинг калимасини олий қилиш учун жанг қилган шаҳидлар савобини олмайди. Бу Аллоҳ йўлидан бошқа йўлда жанг қиладиган кимсадир. Масалан обрў учун ёки фақат ўлжа учун ёки ортига қочиб жанг қиладиган кимса. Бундай кимса охиратда шаҳидлик савобини олмайди. Чунки ҳадислар шаҳидлик савобини фақат Аллоҳ йўлида жанг қилган ва ортига чекинмай олдинга ташланиб жанг қилган шаҳидгагина хослаб қўйди. Муслим Абу Мусо Ашъарийдан ушбуни ривоят қилди:

«أَنَّ رَجُلاً أَتَى النَّبِيَّ A فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، الرَّجُلُ يُقَاتِلُ لِلْمَغْنَمِ، وَالرَّجُلُ يُقَاتِلُ لِيُذْكَرَ، وَالرَّجُلُ يُقَاتِلُ لِيُرَى مَكَانُهُ، فَمَنْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ A : مَنْ قَاتَلَ لِتَكُونَ كَلِمَةُ اللَّهِ هِيَ الْعُلْيَا فَهُوَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ»

«Бир киши Набий с.а.в. ҳузурига келиб, ё Росулуллоҳ, бир киши ғанимат учун жанг қилади, яна бир киши номи зикр қилиниши учун жанг қилади, бошқа бир киши эса ўзининг қандай ўрин тутишини кўрсатиб қўйиш учун жанг қилади. Хўш, улардан ким Аллоҳ йўлида жанг қилган бўлади? - деб сўради. Росулуллоҳ с.а.в.: ким Аллоҳнинг калимаси олий

1 Муслим бу ҳадисни Зуҳайр ибн Ҳарбдан, у Жарирдан, у Суҳайлдан, у отасидан, у Абу Ҳурайрадан ривоят қилган. Ибн Миқсам бу гапни Суҳайлга айтган.